Interview: Vlampijpateliers eerder dicht en ateliers binnen drie maanden leeg: ‘We staan opnieuw perplex’

De huurders van de Vlampijpateliers moeten het pand binnen drie maanden verlaten. De huur van het pand is eerder opgezegd dan verwacht. Volgens de gemeente Utrecht is dat gedaan door de slechte staat van het pand. Per 1 maart moeten de werkplekken van de 75 kunstenaars, ontwerpers en andere creatieven leeg zijn.

De huurder, DePlaatsmaker, was eigenlijk van plan om in de zomer van 2024 de huur op te zeggen, maar liet de gemeente afgelopen week weten dat toch per 1 december te doen.

“Aanleiding hiervoor is de slechte staat van het pand en de investering die nodig is voor het herstel”, is te lezen in een raadsbrief. “In afwachting van de geplande renovatie van de Vlampijpateliers is er geen structureel onderhoud uitgevoerd.”

“Wij staan opnieuw perplex” zegt beeldend kunstenaar Lou Vos, tevens woordvoerder namens de Vlampijpateliers. In een bericht op de site schrijft zij: “Door gebrek aan visie en daadkracht is er continu achter de feiten aan gelopen. In plaats van (tijdig) investeren in dit gebouw is er geen broodnodig onderhoud meer gepleegd.”

“We wisten al dat het een keer gerenoveerd zou worden”, zegt kunstenaar Joyce Overheul. “Dat was geen verrassing. En dat de start daarvan langer op zich zou laten wachten ook niet. De grote verrassing is dat we er nu al uit moeten.”

Tekst loopt door onder de afbeelding

Start verbouwing 

Zo werd het pand in 2021 tijdelijk per direct gesloten, toen bleek dat de elektra er niet op orde was. Daardoor ontstond volgens de gemeente een onveilige situatie voor de kunstenaars die het gebouw gebruiken.

Er zijn volgens de gemeente nu “geen directe veiligheidsrisico’s”, maar die kans wordt wel groter. “Afgelopen week is gebleken dat deze risico’s niet af te dekken zijn door een verzekering. Daarnaast staat de benodigde investering om het pand open te houden niet in verhouding tot de korte tijd dat het pand nog in gebruik zou zijn: tot aan de start van de verbouwing in 2025.”

Voor de huidige huurders van de Vlampijpateliers betekent dat dus dat ze eerder dan verwacht een alternatieve werkplek moeten zoeken. Zowel de gemeente als DePlaatsmaker zeggen hierbij “zoveel als mogelijk” te helpen.

‘Kou en onzekerheid’

Volgens Overheul was er beloofd dat het ruim van tevoren aangegeven zou worden als ze het pand zouden moeten verlaten. “Drie maanden is heel kort dag, ook met de feestdagen en lopende projecten en deadlines die af moeten. Je kan moeilijk alles uit je handen laten vallen.”

“Het moet in een keer allemaal heel snel”, zegt ze. “Dat is voor iedereen de grootste shock. Er lijkt ook niets meer mogelijk voor wat meer tijd. Dat zou al zoveel helpen.”

Vos maakt zich zorgen. “Hoe lang gaat dit nog duren? Kunnen wij nog wel terugkeren t.z.t.? Of wordt het onbetaalbaar voor ons? Maar vooral: hoe moeten wij op zo’n korte termijn onze ateliers verhuizen, en waar naartoe?”

Tekst loopt verder onder de afbeelding

Veel van de kunstenaars hebben volgens haar opdrachten en exposities gepland staan de komende tijd. Ook zij vraagt zich net als Overheul af hoe en waar iedereen verder kan gaan met hun werk. “DePlaatsmaker biedt hier ondanks verschillende toezeggingen over vervangende ruimte, geen steun aan ons, gezien de harde opleveringseisen na jaren lekkages, kou, onzekerheid en vertrouwen houden.”

Toch geen sloop

Eigenlijk stonden de panden in het Werkspoorgebied op de nominatie voor sloop, maar worden toch behouden. In 2019 zei de gemeente de ateliers te willen renoveren en verduurzamen omdat de creatieve broedplaatsen essentieel zijn voor ‘culturele en creatieve bedrijvigheid, het ontwikkelen van nieuw talent en cultureel ondernemerschap’.

Het pand aan de Vlampijpstraat 50 heeft volgens de gemeente een hoge cultuurhistorische waarde. De ateliers in het Werkspoorkwartier zijn gevestigd in een van de laatst overgebleven Werkspoorpanden.

Zowel gevestigde namen als Joyce Overheul, ontwerper van het standbeeld van verzetsheld Truus van Lier, en schrijver en illustrator Annet Schaap hebben daar hun werkplek. Maar ook voor jong talent is er plek. De creatieve broedplaats benadrukt dat het belangrijk is dat er betaalbare werkruimten voor beeldend kunstenaars en creatieven moeten blijven, ook omdat er “een groot tekort” aan is in de stad.

“Een atliertekort was er al”, zegt Overheul. “Nu vallen er meer dan 50 ateliers weg en moeten we zoeken is een vijver die al is overbevist. Het wordt een enorme klus.”